کد مطلب:275551 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:592
پایه اصلی دین
از این تقسیم بندی عرفی و مشهور كه اعتقاد به ولایت و امامت در اصول مذهب قرار گرفته، برخی به غلط این نتیجه را گرفته اند كه اعتقاد به امامت و ولایت اهل بیت علیهم السلام ضرورت اسلامی نداشته، ایمان اسلامی بدون آن امكان پذیر است! در حالی كه نصوص دینی، خلاف این دیدگاه را اثبات می كند. حضرت باقر علیه السلام فرمودند: بنی الاسلام علی خمس: علی الصلاه و الزكاه و الصوم و الحج و الولایه و لم یناد بشی ء كما نودی بالولایه، اسلام بر پنج پایه بنا شده است: بر نماز و زكات و روزه و حج و ولایت و برای هیچ كدام از چهار اصل قبلی به اندازه ولایت، سفارش نشده است. سپس امام فرمودند: فاخذ الناس باربع و تركوا هذه - یعنی الولایه. ولی مردم، چهار اصل قبلی را گرفته، ولایت را رها كرده اند. [1] .
[ صفحه 12]
این روایت، اولویت ولایت را بر چهار اصل عبادی اسلام، یعنی بر نماز و زكات و حج و ولایت نشان می دهد. در روایت دیگری از امام باقر علیه السلام ولایت اهل بیت علیهم السلام بالاترین حقیقت دینی معرفی شده است. آنجا كه می فرمایند: ذروه الامر و سنامه و مفتاحه و باب الاشیاء و رضا الرحمن، الطاعه للامام بعد معرفته. [2] بالاترین و مرتفع ترین امر دین و كلید همه امور دینی و مدخل آنها، و مایه خرسندی خدای جهان، اطاعت از امام پس از معرفت او است. بنابر این، ولایت اهل بیت علیهم السلام فرع دین نبوده، همه دین (غیر از توحید و نبوت) فرع ولایت محسوب می شود. در روایتی از امام صادق علیه السلام كه گزارش معراجهای مكرر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به ملكوت آسمانها است، اولویت ولایت اهل بیت بر دیگر فرائض و مبانی دین این گونه ترسیم شده است: عرج بالنبی صلی الله علیه و آله و سلم الی السماء مئه و عشرین مره، ما من مره الا و قد اوصی الله عز و جل فیها النبی صلی الله علیه و آله و سلم بالولایه لعلی و الائمه علیهم السلام اكثر مما اوصاه بالفرائض. [3] پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم صد و بیست بار به معراج رفت، در هر بار خدای بزرگ، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را بیش از آن كه به واجبات دینی توصیه نماید به ولایت علی و ائمه علیهم السلام توصیه می فرمود. پس امر ولایت از همه واجبات دینی اوجب و از یكایك فرائض الهی
[ صفحه 13]
مهم تر است. درجه این اهمیت چنان است كه در فرمایش دیگری از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم دوستی اهل بیت علیهم السلام اساس دین معرفی شده است. امام صادق علیه السلام به نقل از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند:... و لكل شی ء اساس و اساس الاسلام حبنا اهل البیت. [4] هر چیزی پایه هایی دارد و پایه اسلام، محبت ما اهل بیت است. حضرت باقر علیه السلام در مقام بیان پایه های دین، پس از معرفی نماز و زكات و روزه و حج و ولایت به عنوان اركان دین، در پاسخ سوال زراره كه پرسید: كدامیك از این اركان پنجگانه افضل است، فرمودند: الولایه افضل لانها مفتاحهن و الوالی هو الدلیل علیهن. ولایت از دیگر مبانی برتر است. زیرا كه كلید آنها ولایت است، پیشوای الهی مردم را به روش انجام آنها راهنمایی می نماید. [5] نكته قابل توجه اینجا است كه از پنج ركن (نماز، زكات، روزه، حج و ولایت) یاد شده، در چهار اصل آنها عذر موجه افراد در ناچاریها پذیرفته است و شارع مقدس تخفیف قائل گردیده است، مثل اینكه در سفر، نماز شكسته شده، زكات تا زمانی كه مال به حد نصاب نرسد واجب نبوده، روزه بر بیمار و مسافر و پیر واجب نیست، حج به شرط استطاعت واجب می باشد. ولی ولایت با هیچ عذری از دوش افراد برداشته نشده، در همه شرائط و حالات، افراد به معرفت و اطاعت امام، موظف بوده و بدان آزموده می گردند. [6] حضرت باقر علیه السلام فرمودند:
[ صفحه 14]
لا یعذر الله یوم القیامه احدا یقول یا رب لم اعلم ان ولد فاطمه هم الولاه علی الناس كافه خداوند روز قیامت، عذر كسی را كه بگوید: من از اینكه فرزندان حضرت فاطمه پیشوای همه مردم بوده اند خبر نداشتم، نمی پذیرد. [7] پس زیبنده است كه ما نسبت به این اصل كه مهمترین ركن دینی (پس از توحید و نبوت) قلمداد شده است، توجه و اهتمام بیشتری ورزیم.
[ صفحه 15]
[ صفحه 12]
این روایت، اولویت ولایت را بر چهار اصل عبادی اسلام، یعنی بر نماز و زكات و حج و ولایت نشان می دهد. در روایت دیگری از امام باقر علیه السلام ولایت اهل بیت علیهم السلام بالاترین حقیقت دینی معرفی شده است. آنجا كه می فرمایند: ذروه الامر و سنامه و مفتاحه و باب الاشیاء و رضا الرحمن، الطاعه للامام بعد معرفته. [2] بالاترین و مرتفع ترین امر دین و كلید همه امور دینی و مدخل آنها، و مایه خرسندی خدای جهان، اطاعت از امام پس از معرفت او است. بنابر این، ولایت اهل بیت علیهم السلام فرع دین نبوده، همه دین (غیر از توحید و نبوت) فرع ولایت محسوب می شود. در روایتی از امام صادق علیه السلام كه گزارش معراجهای مكرر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به ملكوت آسمانها است، اولویت ولایت اهل بیت بر دیگر فرائض و مبانی دین این گونه ترسیم شده است: عرج بالنبی صلی الله علیه و آله و سلم الی السماء مئه و عشرین مره، ما من مره الا و قد اوصی الله عز و جل فیها النبی صلی الله علیه و آله و سلم بالولایه لعلی و الائمه علیهم السلام اكثر مما اوصاه بالفرائض. [3] پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم صد و بیست بار به معراج رفت، در هر بار خدای بزرگ، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را بیش از آن كه به واجبات دینی توصیه نماید به ولایت علی و ائمه علیهم السلام توصیه می فرمود. پس امر ولایت از همه واجبات دینی اوجب و از یكایك فرائض الهی
[ صفحه 13]
مهم تر است. درجه این اهمیت چنان است كه در فرمایش دیگری از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم دوستی اهل بیت علیهم السلام اساس دین معرفی شده است. امام صادق علیه السلام به نقل از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند:... و لكل شی ء اساس و اساس الاسلام حبنا اهل البیت. [4] هر چیزی پایه هایی دارد و پایه اسلام، محبت ما اهل بیت است. حضرت باقر علیه السلام در مقام بیان پایه های دین، پس از معرفی نماز و زكات و روزه و حج و ولایت به عنوان اركان دین، در پاسخ سوال زراره كه پرسید: كدامیك از این اركان پنجگانه افضل است، فرمودند: الولایه افضل لانها مفتاحهن و الوالی هو الدلیل علیهن. ولایت از دیگر مبانی برتر است. زیرا كه كلید آنها ولایت است، پیشوای الهی مردم را به روش انجام آنها راهنمایی می نماید. [5] نكته قابل توجه اینجا است كه از پنج ركن (نماز، زكات، روزه، حج و ولایت) یاد شده، در چهار اصل آنها عذر موجه افراد در ناچاریها پذیرفته است و شارع مقدس تخفیف قائل گردیده است، مثل اینكه در سفر، نماز شكسته شده، زكات تا زمانی كه مال به حد نصاب نرسد واجب نبوده، روزه بر بیمار و مسافر و پیر واجب نیست، حج به شرط استطاعت واجب می باشد. ولی ولایت با هیچ عذری از دوش افراد برداشته نشده، در همه شرائط و حالات، افراد به معرفت و اطاعت امام، موظف بوده و بدان آزموده می گردند. [6] حضرت باقر علیه السلام فرمودند:
[ صفحه 14]
لا یعذر الله یوم القیامه احدا یقول یا رب لم اعلم ان ولد فاطمه هم الولاه علی الناس كافه خداوند روز قیامت، عذر كسی را كه بگوید: من از اینكه فرزندان حضرت فاطمه پیشوای همه مردم بوده اند خبر نداشتم، نمی پذیرد. [7] پس زیبنده است كه ما نسبت به این اصل كه مهمترین ركن دینی (پس از توحید و نبوت) قلمداد شده است، توجه و اهتمام بیشتری ورزیم.
[ صفحه 15]
[1] كافي 18:2 ح 3 و 1 و 8.
[2] كافي 19:2 ح 5.
[3] بصائر الدرجات 97:2 - خصال 23:2.
[4] كافي 46:2 ح 2 - بحار 343:68 ح 15 و 281 ح 34 - محاسن: 286.
[5] محاسن:286 - تفسير عياشي 191:1.
[6] كافي 22:2 ح 12 از امام صادق عليه السلام و بحار 376:68 ح 21 از امام باقر عليه السلام.
[7] بحار 14:68 ح 15.